1 Hintergrund
-
Monitoring von PFAS-Vorkommen und -Konzentrationen in Eintragspfaden, in Nebenflüssen der Donau, der Donau selbst und im durch die Donau beeinflussten Uferfiltrat.
-
Modellierung von PFAS-Einträgen im Einzugsgebiet der Donau oberhalb von Budapest mithilfe des Emissionsmodells MoRE (Fuchs et al. 2017)
-
Modellierung des Verhaltens von PFAS bei der Uferfiltration mit dem Ziel, auch Szenarien über zukünftige Entwicklungen abbilden zu können.
2 Material und Methoden
2.1 Monitoring im Rahmen von PROMISCES
Land | Fluss | Messstation | Einzugsgebiet | Einleitung aus kommunalen Kläranlagen | Kläranlagenablauf (geschätzt aus EW) | Mittlerer Jahresabfluss | Anteil Abwasser am Abfluss |
---|---|---|---|---|---|---|---|
km2 | EW | 106 m3/a | 106 m3/a | % | |||
DE | Alz | Burgkirchen | 2224 | 347.885 | 25 | 397 | 6,4 |
DE | Isar | Landshut Birket | 8837 | 3.369.146 | 246 | 5109 | 4,8 |
DE | Inn | Eschelbach | 13.290 | 1.963.638 | 143 | 11.542 | 1,2 |
AT | Traun | Wels-Lichtenegg | 3385 | 470.026 | 34 | 4037 | 0,9 |
AT | Raab | Neumarkt | 945 | 129.460 | 9 | 217 | 4,3 |
CZ | Morava | Lanžhot | 10.392 | 1.482.659 | 108 | 1696 | 6,4 |
CZ | Svratka | Židlochovice | 3989 | 700.694 | 51 | 451 | 11,3 |
CZ | Thaya | Trávní Dvůr | 3532 | 166.098 | 12 | 327 | 3,7 |
HU | Ipoly | Ipolytölgyes | 5036 | 125.536 | 9 | 650 | 1,4 |
AT | Donau | Donauinsel | 101.527 | 18.482.423 | 1349 | 59.004 | 2,3 |
HU | Donau | Oberhalb Budapest | 183.293 | 30.911.725 | 2256 | 73.573 | 3,1 |
Parameter | CAS-Nummer | TU-Wien BG (ng/L) Fließgewässer, Uferfiltrat, Oberflächenabfluss | TU-Wien BG (ng/L) KA-Zulauf | TU-Wien BG (ng/L) KA-Ablauf | TU-Wien BG (ng/L) Deponie-Sickerwasser | TU-Wien BG (ng/L) Grundwasser von Sickerwasser beeinflusst | TU-Wien BG (ng/L) Atmosphärische Deposition | TWR ab 2026 | UQNR + GWR Vorschlag Gewichtungsfaktoren |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
PFBA | 375-22‑4 | 0,6 | 7,3 | 1,1 | 9,4 | 1,4 | 0,6 | x | 0,05 |
PFPeA | 2706-90‑3 | 1,0 | 5,5 | 3,8 | 19 | 0,8 | 1,0 | x | 0,03 |
PFHxA | 307-24‑4 | 0,9 | 3,4 | 3,3 | 11 | 0,7 | 0,9 | x | 0,01 |
PFHpA | 375-85‑9 | 0,5 | 1,9 | 1,9 | 4,4 | 0,7 | 0,5 | x | 0,50 |
PFOA | 335-67‑1 | 1,0 | 0,7 | 0,7 | 2,5 | 1,1 | 1,0 | x | 1 |
PFNA | 375-95‑1 | 0,5 | 1,5 | 1,5 | 1,8 | 0,6 | 0,6 | x | 10 |
PFDA | 335-76‑2 | 0,8 | 0,3 | 0,3 | 0,4 | 0,5 | 1,2 | x | 7 |
PFUnDA | 2058-94‑8 | 1,6 | 1,8 | 1,8 | 1,7 | 0,6 | 1,4 | x | 4 |
PFDoDA | 307-55‑1 | 0,7 | 1,3 | 1,3 | 1,7 | 1,1 | 0,9 | x | 3 |
PFTrDA | PFTrDA | 0,5 | 1 | 1 | 1,8 | 0,8 | 0,8 | x | 1,7 |
PFTeDA | 376-06‑7 | 1,7 | 1,3 | 1,3 | 2,0 | 1,0 | 1,0 | – | 0,3 |
PFHxDA | 67905-19‑5 | – | – | – | – | – | – | – | 0,02 |
PFODA | 16517-11‑6 | – | – | – | – | – | – | – | 0,02 |
PFBS | 375-73‑5 | 0,3 | 2,1 | 1,9 | 5,4 | 0,2 | 0,3 | x | 0,001 |
PFPeS | 2706-91‑4 | 0,6 | 1,3 | 0,6 | 4,3 | 0,2 | 1,0 | x | 0,30 |
PFHxS | 355-46‑4 | 0,15 | 1,1 | 1,1 | 11 | 0,4 | 0,15 | x | 0,6 |
PFHpS | 375-92‑8 | 0,3 | 0,6 | 0,6 | 1,1 | 0,4 | 0,4 | x | 1,3 |
PFOS | 1763-23‑1 | 0,25 | 1,5 | 1,2 | 1,4 | 0,4 | 0,25 | x | 2 |
PFNS | 68259-12‑1 | 0,15 | 0,4 | 0,4 | 0,15 | 0,4 | 0,3 | x | – |
PFDS | 335-77‑3 | 0,15 | 0,3 | 0,3 | 0,6 | 0,4 | 0,15 | x | 2 |
PFUnDS | 749786-16‑1 | – | – | – | – | – | – | x | – |
PFDoDS | 79780-39‑5 | – | – | – | – | – | – | x | – |
PFTrDS | 174675-49‑1 | – | – | – | – | – | – | x | – |
GenX | 13252-13‑6 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | 0,7 | 0,5 | 0,2 | – | 0,06 |
ADONA | 958445-44‑8 | 0,1 | 0,4 | 0,4 | 0,3 | 0,5 | 0,1 | – | 0,03 |
6:2 FTOH | 647-42‑7 | – | – | – | – | – | – | – | 0,02 |
8:2 FTOH | 678-39‑7 | – | – | – | – | – | – | – | 0,04 |
C604 | 1190931-27‑1 | – | – | – | – | – | – | – | 0,06 |
4:2 FTS | 757124-72‑4 | 0,25 | 1,5 | 1,5 | 1,0 | 0,6 | 1,1 | – | – |
6:2 FTS | 27619-97‑2 | 0,2 | 0,3 | 0,3 | 0,3 | 0,6 | 0,4 | – | – |
8:2 FTS | 39108-34‑4 | 0,4 | 0,3 | 0,3 | 0,5 | 0,5 | 0,5 | – | – |
PFOSA | 754-91‑6 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | 1,9 | 0,7 | 0,2 | – | – |
9Cl-PF3ONS | 73606-19‑6 | 0,15 | 1 | 1 | 0,6 | 0,6 | 0,8 | – | – |
11Cl-PF3OUdS | 763051-92‑9 | 0,15 | 0,4 | 0,4 | 0,6 | 0,6 | 0,3 | – | – |
N‑MeFOSAA | 2355-31‑9 | 0,3 | 0,4 | 0,4 | 0,6 | 0,8 | 0,3 | – | – |
N‑EtFOSAA | 2991-50‑6 | 0,3 | 0,6 | 0,6 | 0,7 | 0,8 | 0,5 | – | – |
N‑MeFOSA | 31506-32‑8 | 0,3 | 1,4 | 1,4 | 2,1 | 1,6 | 1,0 | – | – |
N‑EtFOSA | 4151-50‑2 | 0,35 | 1,2 | 1,2 | 1,3 | 0,8 | 0,9 | – | – |
N‑MeFOSE | 24448-09‑7 | 0,15 | 1,2 | 1,2 | 1,0 | 0,6 | 0,9 | – | – |
N‑EtFOSE | 1691-99‑2 | 0,15 | 1,6 | 1,6 | 1,1 | 0,7 | 1,2 | – | – |
-
20 PFAS, die im Zuge der EU-TWR zu analysieren sind und für die ein Grenzwerte von insgesamt 100 ng/L einzuhalten sein wird,
-
24 PFAS zur Bestimmung der Summe der PFOA-Toxizitätsäquivalente mit Angabe der dazu zu verwendenden Gewichtungsfaktoren, wie sie im Vorschlag der EU-EQNR und EU-GWR enthaltenen sind.